Het klimaat kan gevolgen hebben voor de 1400 groene rijksmonumenten in Nederland.
Gevolgen klimaat
Grote schommelingen in het klimaat, zoals aanhoudende droogte of hevige regenval, heeft gevolgen voor de groene rijksmonumenten in Nederland. Zo waren de zomers van 2018 en 2019 de droogste sinds het KNMI metingen verricht. In sommige delen van Nederland is het grondwaterpeil structureel te laag omdat er geen toevoer is van rivierwater. Diverse monumenten zoals watermolens en kastelen in de provincie Limburg zijn in de zomer van 2021 getroffen door de zware wateroverlast.
De Inspectie bracht in 2020 een inventarisatie uit naar de gevolgen van droogte voor groene rijksmonumenten. In het rapport "Aanhoudend droog" is er aandacht voor de Erfgoedwet (omschrijving groene rijksmonumenten, instandhoudingsplicht), de Waterwet (verdringingsreeks oppervlakte wateren, grondwaterbeheer) en de mogelijk botsende belangen. Daarnaast in het rapport de bevindingen van de Inspectie op basis van interviews met groene monumenteneigenaren en beleidsmakers van provincies, ministeries, Rijkswaterstaat en Unie van Waterschappen. Hieruit blijkt dat zowel op landelijk als op provinciaal niveau het belang van groene monumenten niet altijd direct wordt onderkend. Bij de zogenaamde regiotafels droogte, waar waterschappen en provincies besluiten nemen ten tijde van acute droogte of hevige regenval, zijn erfgoedambtenaren meestal niet betrokken.
Het rapport bevat aanbevelingen aan de Minister van OCW om samen met andere overheden structureel meer aandacht te geven aan de bescherming van (groene) rijksmonumenten. De Minister heeft de aanbevelingen overgenomen. In 2022 brengt de Inspectie in beeld wat het effect is geweest van haar aanbevelingen uit “Aanhoudend droog”.
Gemeenten en klimaat
In 2020 hebben alle 355 gemeenten de monitor van de Inspectie ingevuld over de zorg voor monumenten en archeologie. Gemeenten hebben onder andere geantwoord op vragen naar de gevolgen van de droogte voor de monumenten, of er met klimaatstresstesten rekening is gehouden met de bescherming van het erfgoed en andere vragen over verduurzamen van monumenten. De vragen en de antwoorden zijn te zien in de databank monitor gemeenten.