Rapport 'Een lappendeken. Zicht op toezicht door Provincies.'

Het toezicht op erfgoed door provincies op gemeenten is summier ingericht blijkt uit het onderzoek. Zo geven twee provincies, buiten de behandeling van burgermeldingen, verder geen enkele invulling aan het toezicht. De overige 10 provincies geven ieder een eigen invulling aan het toezicht,  binnen een beperkte formatie van gemiddeld circa 2 tot 3 uur per week. Doorgaans wordt periodiek gevraagd naar enkele systeemelementen, zoals het aantal afgegeven vergunningen met archeologische voorwaarden of de samenstelling van de monumentencommissie. Er vinden echter geen reality checks of audits plaats. Burgers zijn volgens de provincies vrijwel onbekend met het feit dat er een loket is om klachten in te dienen over de omgang met erfgoed in gemeenten.

Ook blijkt dat de provincies niet samenwerken. Zo worden de IBT-gegevens over erfgoed niet uitgewisseld tussen provincies en zijn gegevens van de afzonderlijke provincies onderling onvergelijkbaar. En hebben de provincies en het ministerie van OCW  sinds de invoering van het IBT (eind 2012) geen contact over het toezicht. 

Ondanks afspraken over uniformering in de Agenda toekomst toezicht (2018) tussen Rijk, provincies en gemeenten is een landelijk vergelijkbare vragenset voor erfgoed nog niet van de grond gekomen. Zo ontbreken uniforme indicatoren waar het toezicht op gestoeld is. Door deze verkokerde werkwijze heeft de Minister van OCW geen overkoepelend zicht op de werking van het erfgoedstelsel terwijl ze wel eindverantwoordelijk is.

Tegelijkertijd is er een ontwikkeling gaande waarbij enkele provincies samen met gemeenten op zoek zijn naar het beter in kaart brengen van mogelijke risico’s. Zij lijken een gezamenlijke aanpak met gemeenten te prefereren boven de meer hiërarchische structuur van toezicht. Ruim de helft van de provincies geeft aan bezig te zijn met de professionalisering van het toezicht. Maar deze ontwikkeling staat nog in de startblokken.

Opstellen toezichtkader erfgoed en evaluatie Erfgoedwet

De minister van OCW  is naar aanleiding van het rapport  'Een lappendeken. Zicht op toezicht door provincies.' samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken in gesprek getreden met het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Een van de uitkomsten is dat op korte termijn een werkgroep gaat starten voor het ontwikkelen van een gemeenschappelijk toezichtkader erfgoed. Ook zal dit rapport betrokken worden bij de beleidsdoorlichting erfgoed en de evaluatie van de Erfgoedwet. De minister van OCW heeft het rapport met haar beleidsreactie aan de Tweede Kamer aangeboden. 

Een lappendeken. Zicht op toezicht door provincies.