50 jaar UNESCO-verdrag tegen illegale handel in cultuurgoederen

14 novermber 2020 is uitgeroepen tot de Internationale Dag van de Strijd tegen Illegale Handel in Cultuurgoederen. Op deze dag staat UNESCO stil bij de bescherming van cultuurgoederen. Onder andere  met een videoboodschap van Mr Hans Carel Wesseling, permanent vertegenwoordiger bij UNESCO in Parijs.

Het UNESCO-verdrag uit 1970 is een belangrijk instrument in deze strijd. Dit verdrag viert in 2020 en 2021 haar 50-jarig bestaan. In dit kader vinden er nationaal en internationaal verschillende activiteiten plaats. Ook staat het magazine van UNESCO in het teken van de viering van het verdrag.

Wereldwijd zijn op dit moment 140 landen aangesloten bij het UNESCO-verdrag 1970. In de beginperiode van het verdrag waren het vooral de bronlanden die zich aansloten. Dit zijn landen die rijk zijn aan cultureel erfgoed en waaruit veel van dit culturele erfgoed is verdwenen en nog steeds verdwijnen. Intussen zijn ook steeds meer marktlanden aangesloten. Nederland is sinds 2009 partij en heeft sindsdien verschillende maatregelen genomen ter bescherming van het nationale en internationale cultuurgoed.

De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed heeft een belangrijke rol bij verzoeken van lidstaten voor de teruggave van beschermd erfgoed. Als de Inspectie vermoedt dat een cultuurgoed illegaal is ingevoerd, dan volgt zij een procedure om erachter te komen of dat echt zo is. Daarvoor worden regelmatig externe deskundigen ingeschakeld om de herkomst van een voorwerp te beoordelen. De Inspectie kan daarnaast onderzoek doen om het voorwerp op te sporen en de identiteit van de houder vast te stellen. Daarbij wordt nauw samengewerkt door de Inspectie, de douane, de politie, deskundigen en met internationale organisaties zoals UNESCO, Interpol, International Council of Museums en de World Customs Organisation. Indien wettelijk beschermd cultureel erfgoed onrechtmatig uit Nederland verdwijnt, kan ook Nederland een verzoek indienen bij de aangesloten landen om het voorwerp veilig te stellen en om teruggave te verzoeken.

In de afgelopen jaren was de Inspectie betrokken bij verschillende teruggaves. Zo werd recentelijk een terracotta beeld uit de Ifé-cultuur teruggegeven aan Nigeria. De douane had het beeld onderschept en het is namens de Nederlandse overheid teruggeven aan Nigeria.

Cultuurgoederen