Nederland geeft terracotta voorwerp uit Ifé-gebied terug aan Nigeria

De secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Marjan Hammersma, overhandigde vandaag het voorwerp aan de Tijdelijk Zaakgelastigde, de heer Kabiru Musa. Het voorwerp is de eerste formele teruggave van Nederland aan een land dat partij is bij het mondiale UNESCO-verdrag 1970 dat de bestrijding van de illegale handel in cultuurgoederen regelt.

Het terracotta voorwerp is ongeveer 16 cm hoog en stelt een jonge vrouw of meisje met in knotjes gevlochten haar voor. Aan de stijl van het kopje is goed te zien dat het een aardewerk voorwerp uit het Ifé-gebied in Nigeria is. Het kopje werd door de Douane aangetroffen in een zending die was bestemd voor een Nederlandse particulier. De documenten die bij invoer van het voorwerp zaten, bleken niet te kloppen. Nigeria heeft de authenticiteit van het terracotta kopje bevestigd en om formele teruggave verzocht.

Ifé-aardewerk is beschermd en bedreigd erfgoed. Handel in deze voorwerpen is verboden. Dergelijke objecten worden aangetroffen bij archeologisch onderzoek of constructiewerkzaamheden, maar ze kunnen ook zijn gestolen uit musea of illegaal opgegraven en uitgevoerd. De objecten die in Ifé zijn aangetroffen, dateren uit de 12de tot de 15de eeuw. Voor zover bekend werd dit type voorwerpen op altaren gebruikt of in een grafcontext.

De artistieke en ambachtelijke kwaliteit van het aangetroffen kopje, in combinatie met de karakteristieke lijnpatronen die het hele gezicht bestrijken, maken het voorwerp zeer herkenbaar als een Ifé kunstvoorwerp. Objecten van deze kwaliteit zijn zeer zeldzaam.

De Inspectie werkt al 30 jaar samen met de Douane op het gebied van respectievelijk handhaving en controle op in- en uitvoer van cultuurgoederen. Dankzij de ervaringen van de afgelopen jaren en de gezamenlijk vastgestelde risico indicatoren, zijn de Nederlandse autoriteiten steeds succesvoller geworden in het onderscheppen van kwetsbare categorieën cultuurgoederen. Zo zijn in 2019 archeologische voorwerpen getraceerd en teruggegeven aan Oekraïne; een aantal andere zaken is nog in onderzoek.

Nederland is sinds 1 juli 2009 partij bij het UNESCO-verdrag 1970 dat de bestrijding van de illegale handel in cultuurgoederen moet tegengaan. Eén van de verplichtingen in het verdrag is dat aangesloten landen elkaar bijstaan wanneer onrechtmatig uitgevoerde voorwerpen worden ontdekt en om de nodige stappen te nemen om deze terug te geven aan het land van herkomst. In 2020 en 2021 wordt door UNESCO en de bij het verdrag aangesloten landen en instellingen stilgestaan bij  het 50-jarig bestaan van het verdrag.

Nederland geeft terracotta voorwerp uit Ifé-gebied terug aan Nigeria