Archeologische objecten uit privécollectie terug naar Peru, Panama en Costa Rica
Op 3 september 2025 zijn ruim 30 archeologische objecten teruggegeven aan Peru, Panama en Costa Rica. De objecten komen uit een privécollectie van de nazaten van arts en amateurarcheoloog dr. Hans Feriz. In haar testament had zijn dochter vastgelegd dat de in het verleden door haar vader verzamelde objecten zouden worden teruggegeven aan de landen van herkomst.
De objecten zijn van groot belang voor wetenschappelijk onderzoek en dragen bij aan een beter begrip en waardering van de rijke cultuurgeschiedenis van precolumbiaanse samenlevingen. Deze vrijwillige teruggave laat zien hoe particuliere verzamelaars een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan het behoud en herstel van cultureel erfgoed.
Archeologische objecten
De ambassadeurs van de drie landen namen objecten in ontvangst van de kleinzoon van dr. Hans Feriz. De collectie omvat gedecoreerde aardewerk kruiken, kommen en schalen van ongeveer 500 tot 2500 jaar oud. De archeologische objecten, verzameld in het midden van de twintigste eeuw, hebben grote betekenis voor de landen van herkomst. Ze maken deel uit van de culturele identiteit van de Amerika’s van vóór de komst van Europeanen en geven inzicht in sociale structuren, politieke systemen en geloofsovertuigingen van oude samenlevingen. De terugkeer van deze objecten onderstreept de gezamenlijke inzet van Nederland, Peru, Panama en Costa Rica om cultureel erfgoed te beschermen.
Samenwerking
De overdracht kwam tot stand dankzij de bemiddelende rol van dr. Martin Berger, universitair docent aan de Archeologiefaculteit van de Universiteit Leiden en voormalig curator van de Feriz-collectie in het Wereldmuseum. De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed vervulde een coördinerende rol, in nauwe samenwerking met de betrokken ambassades. De objecten zijn geïdentificeerd door dr. Martin Berger, dr. John Hoopes (Antropologie, University of Kansas) en dr. Adam Benfer (Archeologie, Universiteit Leiden), in nauwe samenwerking met de ministeries van Cultuur uit de landen van herkomst.
Verzamelaar
Hans Feriz was een Oostenrijks-Nederlandse arts en amateurarcheoloog. Tijdens zijn reizen naar Midden- en Zuid-Amerika was hij ook betrokken bij archeologische opgravingen. Hij verzamelde objecten die hij in de jaren vijftig schonk of verkocht aan het Wereldmuseum Amsterdam (toen Tropenmuseum), waar hij ook werd benoemd tot honorair wetenschappelijk medewerker. Na zijn overlijden bleven verschillende objecten binnen de familie.
UNESCO
De objecten die worden overgedragen hebben een grote betekenis voor de identiteit van de betrokken landen. Het besef dat cultureel erfgoed nauw verbonden is met identiteit is in de tweede helft van de twintigste eeuw steeds sterker geworden. Dit heeft onder meer geleid tot het UNESCO-verdrag van 1970, dat beoogt de onrechtmatige uitvoer van cultuurgoederen te voorkomen en onrechtmatig uitgevoerd erfgoed terug te geven.
Ook nieuwe invoerregels moeten cultureel erfgoed beter beschermen. Vanaf 28 juni 2025 gelden nieuwe Europese regels voor de invoer van cultuurgoederen in de Europese Unie. Voor bepaalde categorieën cultuurgoederen die buiten de EU zijn gevonden of gemaakt, moeten importeurs een invoervergunning aanvragen of een importeursverklaring indienen.