Inspectieronde archeologische depots gestart
Bijna alle vondsten die bij archeologisch onderzoek opgegraven worden, eindigen in een depot. Daar worden niet alleen de vondsten zelf bewaard, maar ook de oorspronkelijke opgravingsdocumentatie, foto’s en rapporten. Daarmee vormen depots het archeologisch geheugen van Nederland. Het is belangrijk om dat geheugen in stand te houden. De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed onderzoekt daarom de komende jaren of de verschillende depots in Nederland archeologische vondsten en documentatie zo opslaan dat ze goed bewaard blijven én voor iedereen toegankelijk zijn. De aftrap van deze inspectieronde vond vandaag plaats bij het Zeeuws Archeologisch Depot in Middelburg.
Toezicht op 37 archeologische depots
Nederland telt tien provinciale en 27 gemeentelijke archeologische depots. De depots hebben als taak om alle vondsten en documentatie langdurig te behouden en voor iedereen toegankelijk te maken. De Inspectie houdt hier toezicht op.
Behoud en toegankelijkheid
De Inspectie deed eerder onderzoek naar archeologische depots. In 2016 gebeurde dat bij de provinciale archeologische depots (Graven in depots). Toen constateerde de Inspectie onder meer dat de bewaarcondities en faciliteiten voor onderzoek sterk verbeterd waren ten opzichte van eerder onderzoek. Het belangrijkste knelpunt in 2016 was de digitale opslag. Door ontbrekende software waren digitale opgravingsdata niet goed toegankelijk.
In 2017-2018 deed de Inspectie onderzoek bij alle gemeentelijke archeologische depots (Verder graven in depots). Daaruit bleek dat gemeentelijke archeologische depots onder meer goed zorgen voor een professionele opslag en leesbaarheid van digitale opgravingsgegevens. Ze schoten echter vaak tekort in bijvoorbeeld klimaatbeheersing en collectiebeheer.
Sinds 2018 volgt de Inspectie, via de tweejaarlijkse monitor archeologische depots, hoe de depots het behoud en de toegankelijkheid van archeologische vondsten en documentatie regelen. Uit de meest recente monitor 2023-2024 blijkt dat depots sommige materialen niet onder de juiste condities bewaren en dat de digitale toegankelijkheid van de documentatie nog steeds een knelpunt is.
Focus inspectierondes 2025-2026
De Inspectie controleert in de komende twee jaar bij de 37 depots of zij onder meer voldoen aan een aantal basisvoorwaarden om archeologische vondsten en de bijbehorende documentatie, zowel fysiek als digitaal, duurzaam te bewaren en toegankelijk te maken. Een goed functionerend depot vraagt om ruimte, deskundigheid en voldoende personeel en middelen. De Inspectie gaat in gesprek met depotbeheerders, adviseurs archeologie en depothouders (verantwoordelijk voor het in stand houden van een depot). Zij beoordeelt onder meer het beleid dat depots voeren over hun beheer en controleert ook alle depotruimtes, de klimaatcondities en de vondstcontainers. Daarnaast gaat de Inspectie na of de depots de aanbevelingen uit de vorige inspectieronde hebben opgevolgd.
Na afloop stelt de Inspectie per depot een rapport op met de bevindingen. Daarnaast verschijnt er afsluitend ook een themarapport met een overkoepelende analyse van alle bevindingen.